Mobbing to jedna z najpoważniejszych form przemocy w miejscu pracy. Niełatwo go rozpoznać, a czasem również trudno udowodnić. Nie ma z nim żartów, bo wpływa na zdrowie psychiczne ofiary. A może nią być każdy z nas. Jak go rozpoznać? Jak z nim walczyć?
Badania Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wskazują, że w 2020 roku 7,3% Polaków doświadczało mobbingu. Według Europejskiej Fundacji na rzecz Poprawy Warunków Życia i Pracy w Europie zjawisko to co roku dotyka około 10% pracowników. Najwięcej przypadków odnotowano w Finlandii, Francji, Niemczech, Hiszpanii, we Włoszech i Wielkiej Brytanii.
Przemoc w miejscu pracy może zdarzyć się w każdej firmie i dotyczyć każdego – to niezwykle demokratyczne zjawisko. Prawdopodobieństwo wystąpienia aktów mobbingu jest jednak większe w przedsiębiorstwach, w których jest silna hierarchia i zdecentralizowana struktura, a wysokie wymagania, brak wsparcia pracodawców oraz trudne warunki pracy obniżają morale i podnoszą poziom stresu. Z badania firmy Sedlak & Sedlak wynika, że w Polsce ofiarami mobbingu są przeważnie osoby o krótkim stażu pracy i pracownicy szeregowi, częściej kobiety niż mężczyźni.
Jak rozpoznać mobbing?
Rozpoznanie mobbingu może być trudne, zwłaszcza gdy nie mamy pewności, jakie działania noszą jego znamiona. Zwykle jednak da się zauważyć charakterystyczne symptomy firmowej przemocy, do których należą długotrwałe i uporczywe nieuzasadnione oskarżenia, brak szacunku, zastraszanie, poniżanie i wyśmiewanie, izolowanie od reszty pracowników, nieuzasadnione krytykowanie, częste i nagłe zmiany przydzielanych zadań, ignorowanie i wykluczenie z zespołu lub życia zawodowego. Aby uznać kogoś za ofiarę mobbingu, muszą jednocześnie zaistnieć wszystkie te czynniki. Niestety upokorzenia i poniżanie często bywają tłumaczone (i usprawiedliwiane) wysokimi wymaganiami przełożonego.
Naucz się, jak walczyć z przemocą w pracy
Aby skutecznie obronić się przed mobbingiem, trzeba znać swoje prawa w miejscu pracy. Jeśli w naszym otoczeniu pojawiają się osoby, które zaczynają nam zagrażać lub niszczą relacje z innymi pracownikami, należy zgłosić ten problem przełożonemu. Gdy to ten ostatni jest mobberem, trzeba zwrócić się po pomoc do działu HR. Podczas zgłaszania mobbingu należy przedstawić wszystkie fakty, które wskazują na przemoc, dokładnie opisać, jakie emocje towarzyszą nam w związku z tymi zdarzeniami i jakie szkody ponosimy w ich wyniku – najlepiej spisać incydenty z konkretnymi datami i okolicznościami, zrobić kserokopie obraźliwych e-maili, zadbać o świadków.
Gdy rozmowa nie przyniosła pozytywnych efektów lub sytuacja się pogarsza i jedynym wyjściem jest odejście z pracy, trzeba znaleźć pomoc prawną, aby rozstanie odbyło się na najlepszych warunkach dla poszkodowanego. Wsparcie można znaleźć w Krajowym Stowarzyszeniu Antymobbingowym, Ogólnopolskim Stowarzyszeniu Antymobbingowym – OSA, Polskim Towarzystwie Prawa Antydyskryminacyjnego lub Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka.
Staraj się uniknąć konsekwencji mobbingu. Idź do specjalisty
W Polsce większość zgłoszeń mobbingu rozwiązuje się wewnątrz firm i za porozumieniem stron, ponieważ pracodawcy nie chcą psuć swojej reputacji i unikają rozpraw sądowych. Uzyskanie odszkodowania to jednak nie wszystko, bo doświadczenie firmowej przemocy może wywołać wiele negatywnych skutków, takich jak problemy zdrowotne, utrata motywacji do pracy, trudności w nawiązywaniu nowych relacji zawodowych, a nawet depresja i stany lękowe. Dlatego tak ważne jest, aby korzystać z pomocy specjalistów, którzy ułatwią przejście przez ten trudny okres. Uwalniające działanie może przynieść terapia indywidualna oraz uczestniczenie w terapeutycznych spotkaniach grupowych lub w grupie wsparcia dla ofiar mobbingu.
Bądź czujny na krzywdę innych
Istotnym elementem przeciwdziałania zrachowaniom przemocowym w miejscu pracy są programy szkoleniowe dla pracowników i menedżerów, obowiązkowe szkolenia antydyskryminacyjne, a także kampanie informacyjne dla zatrudnionych i pracodawców. Dla ofiar mobbingu ważne są także reagowanie, wsparcie i pomoc współpracowników, dlatego nie lekceważmy żadnej sytuacji, w której zauważymy, że ktoś pada ofiarą przemocy.
Sprawdź również: Utrata pracy – koniec świata czy nowa szansa?
Dawid Rosenbaum
DziennikarzDawid Rosenbaum. Dziennikarz, autor książki „Zapachy miast”. Zakochany w Nowym Jorku, kuchni azjatyckiej i warszawskiej Saskiej Kępie.
