Chłopcy, nastolatkowie i mężczyźni niemal przez całe życie walczą z emocjami, bo wciąż słyszą, że nie powinni ich okazywać. Potrzebują więc od najmłodszych lat wsparcia rodziców i bliskich w rozpoznawaniu uczuć, przeżywaniu ich i radzeniu sobie z nimi. Nauczmy się rozmawiać o tym, co czują mężczyźni. To wcale nie takie trudne, a powtórka z nazywania emocji przyda się i nam: ojcom, wujkom, dziadkom i starszym braciom.
„Chodź, obejrzymy razem film o emocjach” – powiedział pewnego dnia mój bratanek, a ja zbaraniałem, bo po ośmioletnim piłkarzu, fanie „Minecrafta” i wielbicielu „Ninjago” nie spodziewałbym się tego, że w choćby najmniejszym stopniu jest zainteresowany tym tematem. Nie podejrzewałem również, że film „W głowie się nie mieści” został już przez niego przerobiony kilka razy: z rodzicami, babcią, a nawet z kumplami na wspólnym nocowaniu u jednego z nich.
Obejrzeliśmy. Przyznam, że byłem pod ogromnym wrażeniem tego, jak sprytnie i prosto można opowiedzieć dzieciakom o radości, odrazie, smutku, strachu i gniewie – szczególnie chłopcom, którzy mają raczej kiepski kontakt ze swoimi uczuciami. Gdybym z milionami innych facetów obejrzał taki film w dzieciństwie, dziś prawdopodobnie bylibyśmy mistrzami w rozpoznawaniu i obsłudze każdej emocji, którą spotkaliśmy na swojej życiowej drodze.
Czy chłopcy mają emocje?
Rozmawianie o uczuciach jest ważne dla rozwoju emocjonalnego i społecznego dziecka, choć może być trudniejsze dla chłopców, bo – zupełnie nieświadomie, powielając wzorce kulturowe – utrwalamy w nich przekonanie, że muszą być bohaterscy, nie mogą płakać, powinni być grzeczni i niezbyt ekspresyjnie okazywać dziką radość, złość, ból, smutek. Że czułość, bliskość, okazywanie sympatii, empatia i uśmiechanie się są niemęskie i nie warto sobie zawracać nimi głowy. A to przecież nieprawda!
Jak rozmawiać o uczuciach?
Aby rozmowa o emocjach miała sens, powinieneś pomóc dziecku rozpoznawać i nazywać te, które najczęściej mu towarzyszą. Nie kategoryzuj ich na dobre i złe, bo wszystkie są potrzebne i ważne, choć niektóre bywają nieprzyjemne lub trudne. Namawiaj malucha do mówienia, jak się czuje w różnych sytuacjach, staraj się to zrozumieć i zawsze akceptuj jego emocje. Nie krytykuj złego humoru ani smutku, nie gaś wybuchów ogromnej radości i ekscytacji – niech wie, że uczucia należą do niego i może je okazywać na wszystkie sposoby (oprócz przekraczania granic, np. niszczenia przedmiotów, przemocy i agresji, które nie mogą być sposobem na wyrażenie złości ani smutku).
Nazywaj uczucia i ucz tego dziecko
Pomóż dziecku rozpoznawać i nazywać różne emocje, np. radość, smutek, złość, strach. Możesz to robić, komentując sytuacje, w które maluch jest emocjonalnie zaangażowany. Wytłumacz, że każde z towarzyszących nam w życiu uczuć czemuś służy:
- bezsilność pokazuje, że nie wszystko od nas zależy i czasem warto się zatrzymać albo cofnąć, żeby coś przemyśleć i pójść dalej,
- gniew wyzwala ukryte siły i zmusza nas do walki,
- przyjaźń i miłość dają poczucie więzi, bliskości i bezpieczeństwa,
- radość jest źródłem siły, poczucia spełnienia, szczęścia i uczy dzielić się tym z innymi,
- smutek buduje naszą wrażliwość i pokazuje, że musimy szanować również swoje słabe strony, bo są częścią nas samych, pozwala także przeżyć stratę lub porażkę,
- strach chroni nas przed niebezpieczeństwem, zmusza do podejmowania decyzji.
Wspólnie znajdujcie przykłady na ilustrowanie emocji wśród bohaterów książek, filmów, gier komputerowych.
Jak sobie radzić z emocjami?
Nie zmuszaj dziecka do natychmiastowego wyrażania tego, co czuje. Daj mu czas na przetworzenie emocji i samodzielną refleksję. Ważne, by wiedziało, że ma prawo do swoich uczuć i że zawsze możecie o nich rozmawiać. Wytłumacz, że to normalne odczuwać różne emocje w różnych sytuacjach i że niektóre wydarzenia mogą wywoływać w nas mieszane uczucia. Na przykład może czuć radość i smutek jednocześnie, gdy rozstaje się z rodzicami, wyjeżdżając na obóz piłkarski z kolegami.
Podpowiedz, jakie są sposoby radzenia sobie z emocjami: rozmowa o nich, ćwiczenia oddechowe i uspokajające w czasie złości, uprawianie sportu, taniec, a nawet „konstruktywny” krzyk. Zróbcie kilka takich ćwiczeń razem – lepiej radzić sobie z trudnymi emocjami, niż udawać, że nie istnieją.
Sprawdź również: Dlaczego warto nauczyć dziecko grać w szachy?
Dawid Rosenbaum
DziennikarzDawid Rosenbaum. Dziennikarz, autor książki „Zapachy miast”. Zakochany w Nowym Jorku, kuchni azjatyckiej i warszawskiej Saskiej Kępie.
