Muzyka towarzyszy nam już od najmłodszych lat. Jest to sposób na zabawę czy relaks. Ale to nie wszystko! Muzyka wpływa też na ludzką psychikę, co nie raz udowodniono. Granie na instrumentach i wsłuchiwanie się w głębokie melodie pomoże człowiekowi w najtrudniejszych życiowych problemach.
Gdy miałem kilka lat, moja mama ciągała mnie co niedziela do Filharmonii Narodowej. Odbywały się tam dziecięce poranki muzyczne prowadzone przez słynną Ciocię Jadzię, czyli Jadwigę Mackiewicz. Pamiętam je jak przez mgłę, ale podobno podczas jednego z koncertów szepnąłem mamie, że chcę grać na skrzypcach.
Od tamtej pory minęło sporo czasu, skrzypce leżą gdzieś na dnie szafy, a 92-letnia Ciocia Jadzia uczy słuchania muzyki już trzecie pokolenie, wciąż prowadząc spotkania w filharmonii i wydając płyty dla dzieci. Wspominam o tym, bo gdyby nie spotkania w filharmonii i nauka wrażliwości na muzykę, dziś moje życie byłoby zupełnie inne. Śmiem twierdzić, że gorsze.
Świat pełen muzyki – jak działa na nas muzyka
Od chwili, gdy człowiek w świadomy sposób zaczął wydobywać z prymitywnych instrumentów pierwsze dźwięki, muzyka stała się nieodłącznym elementem kultury, kształtując nie tylko gust i poczucie rytmu, ale również emocje i zachowania. Szybkie i rytmiczne melodie wywołują uczucie radości i pobudzenia, a spokojne, harmonijne i delikatne relaksują i zmniejszają poziom stresu. Wykorzystanie różnych kombinacji dźwięków i rytmów może być skutecznym sposobem na redukowanie napięcia i relaks, ale także narzędziem do manipulowania naszymi emocjami, zachowaniami i samopoczuciem. Wiele razy podczas przedświątecznych zakupów sam łapałem się na tym, że dynamiczna i jednostajnie narastająca melodia grana w centrach handlowych sprawiała, że kupowałem w szalonym pośpiechu i bez opamiętania wydawałem pieniądze.
Chopin przed narodzinami. Sztuczka rozwojowa
Badania naukowe zaprezentowane podczas Światowego Kongresu Muzykoterapii w 1974 roku i Kongresu Psychoprofilaktyki Położniczej w 1976 roku wskazują, że muzyka ma wpływ na ciężarną kobietę i nienarodzone dziecko w jej łonie (uszy płodu zaczynają się rozwijać już w 20. tygodniu ciąży i dziecko może wtedy odbierać dźwięki z zewnętrznego świata). W jaki sposób? Zmniejsza napięcie psychiczne matki, a przez to obniża również̇ napięcia mięśniowe, co prowadzi do stanu relaksacji i poprawy ogólnego samopoczucia kobiety. Muzyka wpływa również na dziecko w łonie matki. Choć jest otoczone wodami płodowymi, odbiera melodię, rytm i dźwięki (szczególnie te o niskiej częstotliwości). Im muzyka jest szybsza i bardziej dynamiczna, tym ruchy i aktywność płodu są silniejsze. Po wielu badaniach wiemy na pewno, że nienarodzone dzieci uwielbiają dźwięki o niskich częstotliwościach (1200–1500 Hz), fagot, nokturny Chopina, utwory Prokofiewa, Bacha, Debbussy’ego i Shumanna.
Muzyka na receptę. Zdrowotne korzyści muzyki
Muzyka wspomaga i uzupełnia tradycyjne metody leczenia, więc z powodzeniem wykorzystuje się ją w psychiatrii, reumatologii, ortopedii, kardiologii, neurologii, onkologii, podczas rehabilitacji, w opiece paliatywnej, a nawet w leczeniu alzhaimera. Stosuje się ją także jako narzędzie resocjalizacyjne w pracy z pensjonariuszami domów opieki, z dziećmi i młodzieżą̨ mającymi trudności. Odpowiednio dobrana muzyka pomaga w stanach lękowych, depresyjnych, poprawia sen i łagodzi ból, a wszystko to za sprawą stymulacji endorfin — hormonów, kore odpowiadają za dobry nastrój.
Skrzypce poprawiają koncentrację?
Wyjątkowy wpływ na człowieka ma nie tylko słuchanie muzyki, ale również jej wykonywanie. Nauka gry w młodym wieku poprawia koordynację motoryczną, pamięć, koncentrację, wyobraźnię i umiejętności społeczne. Badanie przeprowadzone na Uniwersytecie Harvarda wykazało, że dzieci, które grały na instrumencie przez co najmniej trzy lata, miały lepsze wyniki w testach intelektualnych, szczególnie w dziedzinie matematyki. Ponieważ nauka gry na instrumencie wymaga uwagi i cierpliwości, rozwija samodyscyplinę dziecka i uczy go zarządzania czasem. Muzykujące dzieciaki mają większą świadomość swoich emocji, umieją je regulować i lepiej radzą sobie ze stresem. Potwierdzam!
Przyjemność płynąca melodią
Muzyka jest potężnym narzędziem, które wpływa na nasze emocje, rozwój, zdrowie i jakość życia – niezależnie od tego, czy jej słuchamy, uczymy się grać na jakimś instrumencie czy korzystamy z muzykoterapii. Oczywiście, jej wpływ na każdego człowieka jest inny i zależy od osobistych preferencji muzycznych oraz kontekstu społecznego i kulturowego, ale badania naukowe dostarczają solidnych dowodów na to, że jest on zdecydowanie pozytywny. Poza tym w naszym pędzącym świecie warto się zatrzymać, żeby odwiedzić filharmonię, wysłuchać niedzielnego koncertu pod pomnikiem Chopina w warszawskim Parku Łazienkowskim albo zanucić coś z Cesarią Evorą lub Sade. Bo muzyka to po prostu wielka przyjemność.
Sprawdź również: Prawdziwy sprzęt grający. Przewodnik (nie tylko) dla audiofilów
Dawid Rosenbaum
DziennikarzDawid Rosenbaum. Dziennikarz, autor książki „Zapachy miast”. Zakochany w Nowym Jorku, kuchni azjatyckiej i warszawskiej Saskiej Kępie.
